معین الدین جوینی :

مولانا معین الدین آوه ای جوینی از عرفا و نویسندگان، ادبا و شعرای صوفیه قرن هشتم هجری است. معین اطلاعات دینی خود را همراه عرفان آمیخته تا سخنش دلنشین گردد،تحصیلات اولیه اش را در جوین گذراند . نخست علوم ظاهری را از فخرالدین اسفراینی اخذ کرده و از شاگردان سعدالدین یوسف بن ابراهیم حمویه جوینی عارف معروف بوده و در عهد ابوسعید و خواجه غیاث الدین محمد اسم و رسم و اعتباری داشته و تا اواخر قرن هشتم نیز می زیسته است .

وی در اشعارش معین و بندرت معینی تخلص می کرد ازدولتشاه به بعد همه جا او را با لقب شعری معینی یاد کرده اند.

معین در عهد سلطنت ابو سعید بهادر(736)از خراسان به عراق و آذربایجان سفر کرده و محل عنایت خواجه غیاث الدین محمد بن رشید الدین فضل ا... وزیر قرار گرفت و در همدان اقامت گزید و سپس از آنجا به بغداد و مکه و مدینه رفت وبعد از ادای فرایض به خراسان باز گشت.

اثر معروف او به فارسی کتاب مشهور نگارستان است که به تقلید از گلستان شیخ اجل سعدی در عهد سلطان ابوسعید و وزیرش غیاث الدین محمد نگارش یافته و به نام مراد معین الدین یعنی سعدالدین یوسف حموی آراسته شد.

در تصنیف این کتاب مشوق او پدرش بوده است، نگارستان بسال 735 ه.ق به اتمام رسید و معین الدین آن را به هفت باب تقسیم کرد.

1- مکارم الاخلاق 2- در صیانت و پرهیز گاری 3- در حسنی معاشرت 4- درعشق و محبت 5- در وعاظ و نصیحت 6- در فضل و رحمت 7- درفوائد متفرقه

هر یک از ابواب همراه با حکایت کوتاهی است به شیوه سعدی و نثر و نظم در هم آمیخته که تا میزانی توانسته است آثار قلم آن استاد را در طریق دشوار انشا نماید و توفیقی در پیروی از آن شتاسای راه حاصل نماید.

در کشف الظنون آمده است که ابتدای این کتاب شروع شده با جمله حمد و سپاس خدایی را که از الخ... و بنام بهادرخان آن رر تالیف کرده است.

مشایخ بهرآبادی آن کتاب را پیشکش الغ بیگ گورگان کردند به وقتی که سلطان مشارلیه در محل یورش عراق به زیارت اکابر بهرآباد آمده بود و پادشاه فرمود تا آن کتاب را نوشتند به خوب ترین خطی و تکلیفی و دائما آن کتاب را مطالعه فرمودی و پسندیده داشتی و آن کتاب در ماورالنهر شهرتی عظیم یافته است اما در خراسان کم بدست می آید و الحق نسخه ی مستعدانه است از اشعار اوست:

از زلــــــف پریشان تـــو آشفته تــرم من در کوی تو سر گشته چو باد سحرم من

چون گل به هوای تو گریبان زده ام چاک شــب بـه سحر غرقه به خون جگرم من

تــا بـود کـه بیـابیم زگلستان تــو بــویــی عمریســت کـه چون باد صبا در بدرم من

صاحب کتاب نگارستان است .وی در سبک نظم و نثر نگارستان از سعدی شیرازی تقلید نموده است . نگارستان از کتب پر ارزشی است که بعضی از دانشمندان پاره ای از مطالب و اشعار او را در کتب خود می آورند .

این چند شعر از معینی است :

شرف نفس به علم است و فضیلت به ادب

نیست بی علم و ادب ، هیچ شرف انسان را

*****

گرت چشم عفو است از فضل حق

زجرم گنه کار خود در گذر

*****

گر دست وصل بربست چرخ ستیزه آئین

یا پای هجر بشکست ایام نا بسامان

د رهم مشو از این غم کایام را بسی هست

در خار گل نهفته در ظلمت آب حیوان

*****

زبان چو در سخن آید گرش نداری پاس

هزار گونه حکایت به هم فرو گوید

ادیب و عاقل و دانا کسی بود که سخن

به فکر گوید و کم گوید و نکو گوید

****

آرامگاه معین الدین جوینی مربوط به دوره صفوی - دوره قاجار است و در شهرستان سبزوار، بخش جغتای، روستای انداده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۲۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع: تاریخ سبزوار (سید علی نقی امین)، ویکی پدیا، فرهنگ لغت دهخدا ، ویکی‌گفتاورد

استفاده از این مطالب با ذکر منبع مجاز می باشد